Erosion

Definition

• The detachment of earth material from the surface

Agents

• Water

• Wind

• Ice

Water Erosion on Slopes

Rain splash Photo Credit NRCS.  Used with permission (Click image to enlarge) (See splash animation - caution large file)
Sheet erosion Photo Credit NRCS.  Used with permission (Click image to enlarge)
Rill erosion Photo Credit NRCS.   Used with permission (Click image to enlarge)
Gully erosion   Photo Credit NRCS.  Used with permission (Click image to enlarge)

مراحل مختلف فرسايش

مراحل مختلف فرسايش

 

فرسايش چه توسط باد صورت گيرد چه توسط آب، خواه عادي باشد خواه سريع، داراي سه مرحله است: مرحله كنده شدن خاك، مرحله انتقال خاك و مرحله انباشته شدن و تجمع خاك.

 

1- مرحله كنده شدن خاك از جاي خود

 

در اين مرحله، ابتدا خاكدانه­ها بر اثر از بين رفتن هوموس و كلوئيدهاي خاك، چسبندگي خود را از دست مي­دهند و از هم مي­پاشند. در نتيجه خاك آماده فرسايش مي­شود. در چنين وضعي، خاك سطح­الارض كه حاصلخيزترين قسمت خاك است، به طور ناگهاني يا بتدريج بوسيله آب يا باد از جاي خود كنده مي­شود.

 

2- مرحله حمل يا انتقال خاك بوسيله آب يا باد

 

چون ذرات خاك چسبندگي خود را از دست داده­اند، نمي­توانند در مقابل جريانهاي شديد آبها يا بادهاي تند مقاومت كنند، در نتيجه از جاي خود كنده مي­شوند و به نقطه ديگر منتقل مي­گردند.

در مورد فرسايش آبي معمولا مواد از منطقه مرتفع­تر به محل پست­تر منتقل مي­گردند. مسافتي را كه آب يا باد مواد را با خود مي­برد به عوامل مختلفي بستگي دارد، از آن جمله مي­توان در مورد آب، شدت آب، شيب زمين، ريز و درشتي آبرفت­ها( شن، رس و غيره)، و در مورد فرسايش بادي شدت باد، قطر بادرفتها و همچنين مسطح و وسيع بودن جلگه­ها و دشتها را نام برد.

 

 3- مرحله تجمع و انباشته شدن مواد

 

بادرفتها (موادي كه توسط باد حمل مي­گردند) هر جا به مانعي (گياه، ديوار، سنگ و غيره) برخورد كند فورا بر روي زمين مي­افتد و درآنجا رويهم انباشته مي­شوند. اين مواد در شرايط فوق­العاده تشكيل تپه­هاي بزرگ و حتي توده­هاي عظيم شني يا ماسه­اي شبيه كوه را ميدهد.

 آبرفتها بتدريج كه از شدت جريان آب و شيب زمين كاسته مي­شود از حركت بازمي­ماند و در سطح زمين رسوب مي­كند (ابتدا ذرات درشت­تر و بعد ذرات ريزتر). در بعضي موارد تجمع مواد آبرفتي بقدري زياد است كه يك طبقه رسوبي قابل توجهي را تشكيل مي­دهد.

انواع فرسايش

انواع فرسايش

 

 1- بر اساس انواع عوامل فرسايشي

 

در طبيعت دو نيرو، يا دو عامل وجود دارد كه باعث جابجايي خاك يا به عبارت ديگر فرسايش خاك مي‌شود: آب و باد.

يكي از  مهمترين فرايندهاي طبيعي در مناطق خشك و نيمه‌خشك و فرا خشك فرسايش بادي است.اين فرايند در شرايطي رخ مي‌دهد كه علاوه بر وجود خاك حساس، باد داراي حاكميت و سرعت قابل توجه باشد. انتقال ذرات خاك به صورت‌هاي مختلف معلق، جهشي و خزشي انجام مي‌گيرد وباعث خسارت‌هاي جدي به محيط زيست مي‌شود[3]. فرسايش آبي در بند 8 مفصلا شرح داده خواهد شد.

 

2- بر اساس تاثير طبيعت و دخالت انسان

 

فرسايش طبيعي يا بطئي كه فرسايش عادي هم ناميده مي‌شود  پيوسته در طبيعت بوسيله آب يا باد صورت گرفته و مي‌گيرد و نتيجه قوه ثقل، سرازيري دامنه ها، جريان آب سطحي روي زمين،وجود نهرها و رودها و يخچال‌ها وغيره است.

عمل اين نوع فرسايش كند و هماهنگ با توليد خاك است بدين معني كه از يك طرف خاك تشكيل مي‌شود و از طرف ديگر امكان دارد فرسايش يابد.عوامل طبيعي مؤثر در فرسايش سبب فرسايش يافتن قلل مرتفع وكاهش ارتفاع آنها و همچنين پر كردن دره‌ها و چاله‌ها مي‌شود كه نتيجه آن صاف و هموار شدن سطح زمين است.

در اين نقل وانتقال خاك، در صورتي كه عمل خاكسازي بيش از فرسايش باشد، موجب افزوده شدن وگسترش خاكها مي‌شود، اگر متعادل باشد،يك هماهنگي بين فرسايش  و خاكسازي  بوجود مي‌آيد ولي چنانچه تخريب سريع و شديد وعمل خاكسازي ضعيف باشد، تعادل طبيعي بر هم مي‌خورد.

در چنين وضعي كه زمين بشدت فرسايش مي‌يابد سنگهاي مادر ظاهر مي‌گردد وچهره زمين به صورت لخت و باير درمي‌آيد. مبارزه بااين فرسايش بسيار مشكل و در بسياري از موارد غير ممكن است. فرسايش سريع يا مخرب همانطور كه ذكر شد نتيجه تاثير اعمال بشر است.